Εν πρώτοις, έχω την εντύπωση ότι πολλοί από αυτούς που ενοχλούνται όταν δεν "γνωρίζουν" ποιος "είναι" ο συνομιλητής τους, δεν ενοχλούνται τόσο επειδή δεν ξέρουν αν θα βάλουν αρσενικό ή θηλυκό άρθρο ή επειδή δεν ξέρουν αν πρέπει να του απαντήσουν σε επίπεδο ΑΕΙ ή νηπιαγωγείου, αλλά επειδή τους φέρνει σε αμηχανία αυτή καθαυτή η έλλειψη μιας "πλήρους" εικόνας του ατόμου με το οποίο συναλλάσσονται.
Μπορεί να κάνω και λάθος φυσικά, έχω παρατηρήσει ωστόσο ότι στους διάφορους ιντερνετικούς χώρους συζήτησης το θέμα του ο/η και το θέμα του επιπέδου λύνονται αυτοσχεδιαστικά και συνήθως πολύ απλά: είτε από κάτι που έγραψε ο συνομιλητής σου έχεις ήδη καταλάβει (ή έστω υποψιαστεί) σε ποιο φύλο ανήκει (ή θέλει να φαίνεται ότι ανήκει) και γράφεις ανάλογα, είτε γράφεις κάποια χαριτωμενιά, είτε κάνεις τον (όχι και τόσο μεγάλο κατά τη γνώμη μου) κόπο να βρεις τρόπους να το παρακάμψεις, είτε γράφεις πάντα στο αρσενικό όπως έχει καθιερωθεί (και ας μας συμπαθάνε οι κυρίες), κάνεις και κανένα λάθος και λες "πώς είστε κυρία Ζαζούλα μου" και η ζαζούλα σου προκύπτει ζάζουλας, δεν έγινε και τίποτε, ας πρόσεχε άλλωστε (το έχω δει να συμβαίνει συχνά και κανείς δεν παρεξηγείται). Το μορφωτικό επίπεδο είναι κατά τη γνώμη μου πολύ πιο απλό θέμα, κατά κανόνα φαίνεται από το περιεχόμενο και το ύφος των γραπτών, αλλά και αν δεν το ξέρεις είναι πραγματικά τόσο δύσκολο να το διαχειριστείς; Ακόμη και σε μια πραγματική κουβέντα τετ-α-τετ συχνά δεν το ξέρεις και μπορείς είτε να το ρωτήσεις, είτε να απαντήσεις σε όποιο επίπεδο θέλεις και να αφήσεις τον άλλον να ανταποκριθεί όπως μπορεί.
Με άλλα λόγια, εγώ δεν βλέπω πρόβλημα στην έλλειψη στοιχείων για τη συμπλήρωση του πορτρέτου του συνομιλητή μας.
Είναι ενδιαφέρον όμως ότι όσοι ζητούν να ξέρουν το φύλο ή το μορφωτικό επίπεδο ή την ταυτότητά του γενικά, φροντίζουν να τονίσουν ότι δεν τους ενδιαφέρει αν θα είναι "αληθινά" αυτά, τους ενδιαφέρει απλώς να έχουν μια εικόνα για τον άλλον, να μην νιώθουν ότι μιλούν σε μια σκιά, ένα φάντασμα. Αν όντως είναι αυτό το θέμα, είναι βεβαίως κατανοητό και πολύ ανθρώπινο: έχουμε συνηθίσει να μιλάμε σε ανθρώπους και όχι σε μαριονέτες, κινούμενα σχέδια ή χάρτινες φιγούρες. Αυτή όμως είναι μια από τις ιδιαιτερότητες του διαδικτύου τις οποίες είναι καλύτερα να αποδεχτούμε εφ' όσον θέλουμε να επικοινωνούμε μέσω αυτού.
Σίγουρα δεν είμαι σύμφωνη με την υποχρεωτική δήλωση στοιχείων εκ μέρους των συνομιλητών - ιδίως αφού καθένας μπορεί να δηλώσει ψέματα, είναι και λίγο ανόητο να του ζητάς να δηλώσει κάτι. Εκτός κι αν υπάρχει κάποιος πολύ συγκεκριμένος πρακτικός λόγος, δεν μου φαίνεται σκόπιμο να ζητούνται στοιχεία ταυτότητος που δεν χρησιμεύουν σε τίποτε στην πορεία μιας συζήτησης (και αν χρησιμεύουν, του τα ζητάς πάνω στην κουβέντα: αν π.χ. κάποιος εκφράζει άποψη για τους πόνους της περιόδου - λέμε τώρα - μπορείς να τον ρωτήσεις αν το ξέρει από προσωπική πείρα ή όχι). Πολλοί θα νιώσουν αμήχανοι ή ενοχλημένοι αν τους ζητηθεί υποχρεωτικά να δηλώσουν φύλο, και δεν μου φαίνεται ότι αξίζει να προκληθεί δυσαρέσκεια σε κάποια υποψήφια μέλη μόνο και μόνο για να μην γράφουμε ο/η.
Όσο για την ανωνυμία στο ίντερνετ, έχω διαπιστώσει ότι πολλοί ενοχλούνται και πολλοί δεν καταλαβαίνουν την αναγκαιότητά της ή την επιθυμία ορισμένων να εκφράζονται ανώνυμα ή μέσω ψευδωνύμου. Θα μιλήσω για τον εαυτό μου, μια που ξεκίνησα το blog μου με ψευδώνυμο και ακόμη γράφω σχεδόν παντού έτσι, αν και τα "αληθινά" στοιχεία μου βρίσκονται στη διάθεση καθενός, στο προφίλ μου στο blogger.
Η αλήθεια είναι ότι θεώρησα λίγο έως πολύ δεδομένο ότι θα έγραφα με ψευδώνυμο, επειδή όλοι έμοιαζαν να το κάνουν και μου φάνηκε ελκυστικό χωρίς να ξέρω ακριβώς γιατί. Δεν κάθισα να το σκεφτώ καθόλου. Το ψευδώνυμο το είχα ήδη μισοέτοιμο (από τις εποχές που φαντασιωνόμουν ότι θα ήθελα να γίνω συγγραφέας και θα έγραφα με ψευδώνυμο*) και μου φάνηκε τελείως φυσικό να το χρησιμοποιήσω. Στο προφίλ μου όμως είχα (και έχω ακόμη) τα αληθινά μου στοιχεία: δεν κρύβομαι από κανέναν, δεν ντρέπομαι για τίποτα, θέλω μόνο να νιώσω διαφορετική, να εκφραστώ μέσα από μια προσωπικότητα που αν και "ψεύτικη" είναι εξίσου ή και περισσότερο αληθινή από την επίσημη. Εγώ προσωπικά, αν καθίσω να το σκεφτώ, νομίζω ότι θέλω απλώς να νιώσω ότι είμαι κάποια άλλη από την καθημερινή σύζυγο-νοικοκυρά-εργαζόμενη-κόρη-αδελφή-θεία-αγχωμένη-απογοητευμένη-κομπλεξική τύπισσα. Κάποια ίσως πιο νέα, πιο ελεύθερη, με πιο φρέσκες ιδέες και με το θάρρος και την ικανότητα να τις εκφράζει. Και κοίτα να δεις τι πλάκα: φορώντας αυτή τη μάσκα, κατά κάποιον παράξενο τρόπο η μεταμόρφωση γίνεται αληθινή, η προσωπικότητα αυτή αποκτά σάρκα και οστά, αλληλεπιδρά με ανθρώπους, ενεργεί, πράττει, δρα και στην "πραγματική" ζωή, επηρεάζει και την "άλλη" μου προσωπικότητα (ή όλες τις "άλλες", γιατί είναι πολλές).
Στο πλαίσιο αυτό, ίσως κάποιες φορές να μην θέλω να πω αν είμαι άντρας ή γυναίκα (γνωρίζω ένα μπλογκ που η/ο μπλόγκερ αποφεύγει συστηματικά και σκόπιμα να δηλώσει φύλο, σίγουρα θα έχει τους λόγους της/του και το σέβομαι, γιατί είναι ένας άνθρωπος πολύ ευαίσθητος, εκφραστικός και αξιόλογος και εκτιμώ τα γραπτά της/του). Υπάρχουν στιγμές που κι εγώ προτιμώ να μην ξέρει ο συνομιλητής μου το φύλο μου, ακριβώς για να μην αξιολογήσει τα λεγόμενά μου με βάσει το αν είμαι άντρας ή γυναίκα, αλλά με βάση την αξία τους ως ιδέες.
Εν κατακλειδι, να πω ότι αυτές οι "ψεύτικες" ταυτότητες με τα ψευδώνυμα τελικά δεν καλύπτουν την ουσία της ταυτότητας του καθενός. Εγώ στο διαδίκτυο είμαι γνωστή ως Αόρατη Μελάνη, και όσοι με ξέρουν έχουν μια εικόνα για μένα και για το ποια είμαι: αν είμαι έξυπνη ή χαζή, μορφωμένη ή αγράμματη, διαλλακτική ή αδιάλλακτη. Το προφίλ της ταυτότητάς μου σχηματίζεται μέσα από τα γραπτά μου, η προσωπικότητά μου διαγράφεται καθώς γράφω, και έτσι όλοι ξέρουν ποια πραγματικά είμαι επί της ουσίας. Με το να μάθουν ότι είμαι όντως γυναίκα και όχι άντρας ή ότι με λένε Αφροξυλάνθη Περιβολαράκη (λέμε τώρα), δεν θα έχουν μάθει τίποτα παραπάνω για μένα - αντίθετα θα νομίζουν ότι κάτι έμαθαν, ενώ στην ουσία δεν θα έχουν μάθει τίποτα.
*Μια που το έθιξα, θα ήθελα να αναρωτηθούμε λίγο όλοι αν μας ενοχλούν τα ψευδώνυμα των καλλιτεχνών. Ενοχλείται κανείς ας πούμε που ο κύριος Αλεπουδέλης δημοσίευσε ως Ελύτης; Που η κυρία Mary Ann Evans δημοσίευσε ως George Eliot; Που ο Φερνάντο Πεσόα δημοσίευσε με κι εγώ δεν θυμάμαι πόσες δεκάδες ψευδώνυμα; Συνήθως όχι, είτε επειδή νομίζουμε ότι "τους ξέρουμε τώρα πια" - ο Ελύτης δεν φορούσε μάσκα ούτε απέκρυψε τα αληθινά στοιχεία του - επειδή θεωρούμε ότι ήταν δικαιολογημένοι από τις συνθήκες - η Έβανς ήθελε να την πάρουν στα σοβαρά σε μια εποχή που η κοινωνική θέση των γυναικών δεν ήταν αυτή που είναι σήμερα - αλλά και επειδή κατά κάποιον τρόπο η τέχνη μοιάζει να δικαιώνει τις "παραξενιές" - ο Πεσόα ήταν "εκκεντρικός" και καθάρισε.
Όμως ακόμη και εμείς που δεν είμαστε καλλιτέχνες, που δεν κατατρεχόμαστε κοινωνικά, που δεν βγάζουμε στη φόρα τα "αληθινά" μας στοιχεία (δηλαδή εκείνα της ταυτότητας ή εκείνα που η κοινωνία αποδέχεται) θα πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να δηλώσουμε (ή να μην δηλώσουμε) ό,τι θέλουμε σε έναν ελεύθερο χώρο διακίνησης ιδεών - εφόσον το ζητούμενο είναι ακριβώς οι ιδέες μας και όχι το ποιόν μας.
Συγγνώμη που μακρηγόρησα τόσο, βγήκα και λίγο ίσως εκτός θέματος και περιαυτολόγησα κιόλας.
Ελπίζω να μην σας κούρασα πολύ.