Καλώς ήλθες στο φόρουμ! Άλλαξα τον τίτλο του νήματός σου, επειδή θίγεις εκτός από το στενό θέμα του επεισοδίου με το "πάτερ ημών" και ένα ευρύτερο θέμα, το πώς συζητάμε με τα παιδιά μας για το θέμα της θρησκείας, του θεού και των προσωπικών μας θέσεων επ' αυτού. Είναι ένα θέμα που έχει θιχτεί συχνά αλλά αποσπασματικά σε διάφορα διάσπαρτα νήματα, καλό είναι λοιπόν να έχουμε ένα νήμα αφιερωμένο σε αυτό.
Παρεμπιπτόντως, ίσως σε ενδιαφέρουν τα νήματα "
Πώς εξηγούμε το θάνατο σε ένα παιδί" και "
Μαμά, τι είναι προσευχούλα;" με προβληματισμούς γονιών πάνω σε αυτά τα θέματα.
Ως προς αυτό που ρωτάς, μπορώ να σου πω πώς μιλώ εγώ στη δεκάχρονη κόρη μου: απλά, ειλικρινά και ξεκάθαρα, όπως ακριβώς και εσύ. Ξέρει ότι δεν έχουμε θρησκεία (δεν με έχει ρωτήσει όμως ποτέ το γιατί, ίσως επειδή της το έχω εξηγήσει έμμεσα εδώ και χρόνια), ξέρει ότι οι άλλοι έχουν και ότι αυτό το σεβόμαστε και δεν το αμφισβητούμε, διότι μπορεί να πληγωθούν και να θυμώσουν.
Πρώτα απ' όλα έχω φροντίσει να γνωρίζει από πολύ μικρή, ήδη από 2-3 ετών, τι είναι "θεός", ότι κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν σε θεούς και ότι εμείς δεν πιστεύουμε. Αυτό το θεωρώ αναγκαίο, διότι ήδη από τον παιδικό σταθμό και την παιδική χαρά έρχεται σε επαφή με άλλα παιδιά και πρέπει να μπορεί να καταλάβει ορισμένα πράγματα.
Το τι είναι "θεός" της το περιέγραψα μέσα από ένα παραμύθι όπου έλεγα περίπου "τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι ζούσαν σε σπηλιές, φοβόντουσαν και θαύμαζαν τη φύση: τον ήλιο, το φεγγάρι, τα σύννεφα, τη θάλασσα, τη φωτιά, τα άγρια ζώα, τη βροχή, τον κεραυνό, τις αρρώστιες. Φαντάζονταν ότι αυτά τα πράγματα είχαν σκέψη και συνείδηση, σαν άνθρωποι αλλά με τεράστιες δυνάμεις. Τα ονόμασαν "θεούς", τους έκαναν δώρα και τους ζητούσαν χάρες. Όπως εκείνοι έφτιαχναν απλά εργαλεία, φαντάζονταν ότι οι θεοί έφτιαχναν τα πράγματα της φύσης, γιατί δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι η φύση έγινε από μόνη της, χωρίς να τη φτιάξει κανείς. Έτσι λάτρευαν τους θεούς επειδή νόμιζαν ότι δημιούργησαν τον κόσμο. Τότε γνώριζαν πολύ λίγα για τον κόσμο και δεν είχαν τρόπο να μάθουν περισσότερα.
Με τα χρόνια οι άνθρωποι ανακάλυψαν πολλά που δεν ήξεραν τότε. Σήμερα πια γνωρίζουμε πολλά για τη φύση και τον κόσμο. Ξέρουμε ότι ο κεραυνός είναι ηλεκτρισμός μέσα στα σύννεφα και όχι το όπλο κάποιου θεού. Ξέρουμε ότι οι αρρώστιες προέρχονται από τα μικρόβια και όχι από την οργή των θεών. Ξέρουμε πώς να εξερευνούμε και να μαθαίνουμε όλο και περισσότερα για τον κόσμο. Δεν φοβόμαστε πια τόσο, έχουμε πετύχει πολλά και δεν χρειαζόμαστε πια να πιστεύουμε σε θεούς.
Ωστόσο πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ακόμη, είτε επειδή φοβούνται το θάνατο και θέλουν να πιστεύουν ότι υπάρχει άλλη ζωή μετά, είτε επειδή έχουν ανάγκη να αισθάνονται πάντα ότι κάποιος τους προστατεύει από τους κινδύνους, είτε από συνήθεια επειδή έτσι έκαναν οι πρόγονοί τους. Καθένας είναι ελεύθερος να πιστεύει ή να μην πιστεύει, όπως εκείνος θέλει. Εμείς δεν πιστεύουμε γιατί δεν το έχουμε ανάγκη."
Μέσες άκρες αυτά, περιπληπτικά βέβαια, καταλαβαίνεις το γενικό πνεύμα.
Ύστερα σε διάφορες στιγμές της μίλησα για τα έθιμα, από τα αυγά του πάσχα και τις λαμπάδες (γιατί βάφαμε και στο σπίτι μας και μας έκαναν και δώρα) ως το σταυροκόπημα και την προσευχή (γιατί τα έβλεπε στο σχολείο). Φροντίζω πάντα να λέω ότι αυτά είναι τα έθιμα "των χριστιανών", ότι "οι χριστιανοί" κάνουν αυτό κι εκείνο, ώστε να είναι σαφές ότι εμείς δεν είμαστε χριστιανοί, χωρίς να χρειαστεί να το πω ρητά. Έτσι και ξεκαθαρίζω τη θέση της οικογένειας, και αποσυνδέω το "έλληνας" από το "χριστιανός". Επίσης φροντίζω πάντα να αναφέρω την προέλευση του εθίμου και το αληθινό του νόημα (όταν τα ξέρω): π.χ. για το χριστουγεννιάτικο δέντρο ότι είναι προχριστιανικό παγανιστικό έθιμο από τότε που στη βόρεια ευρώπη λάτρευαν τα δέντρα σαν θεούς, και ότι στη βίβλο των χριστιανών αυτό το έθιμο απαγορεύεται (!), πράγμα που οι χριστιανοί συνήθως δεν ξέρουν.
Επίσης κάποια στιγμή της είπα ότι εκείνη είναι ελεύθερη να πιστεύει ό,τι θέλει και πως όταν μεγαλώσει μπορεί να το σκεφτεί και να επιλέξει αν θέλει να ανήκει σε θρήσκευμα ή όχι. Όταν κάποια στιγμή είπα πάνω σε μια κουβέντα "δεν πιστεύω στο θεό" είπε "ούτε κι εγώ", και της απάντησα ότι είναι μικρή ακόμη για να αποφασίσει και πως θα το σκεφτεί όταν μεγαλώσει.
Δεν ξέρω αν σε βοηθάνε αυτά καθόλου.
Παρεμπιπτόντως, να πω πόσο πολύ χαίρομαι που υπάρχουν γονείς οι οποίοι είναι συνεπείς με τις πεποιθήσεις τους και δεν τις συγκαλύπτουν με δικαιολογίες. Πολλοί άθεοι εδώ στην Ελλάδα δεν λένε στο παιδί ότι είναι άθεοι επειδή υποτίθεται "είναι μικρό ακόμη" (και τι περιμένουν, να γίνει καλός χριστιανός και να το μάθει μετά; ), επειδή θέλουν "να μάθει τι πιστεύουν οι άλλοι γύρω του" (και το τι πιστεύει η ίδια του η οικογένεια, πότε θα το μάθει; ), επειδή δεν θέλουν "να μπερδευτεί" ή "να στιγματιστεί" (ίσα-ίσα που θα μπερδευτεί αν δεν του πουν την αλήθεια! όσο για στιγματισμό, από προσωπική πείρα λέω ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, δεν ζούμε και στο Ιραν).